Ayakta Egzama

Ayakta egzama, ayak derisinde kızarıklık, kaşıntı, kuruluk ve zaman zaman kabuklanma ile seyreden yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. Cildin koruyucu bariyerinin bozulması sonucu ortaya çıkan bu durum, hem konforu bozabilir hem de yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Sık sık ayakta durmak, nemli ayakkabılar, terleme ve sürtünme gibi faktörler ayak egzamasının oluşumunu tetikleyebilir.

Bu yazıda, ayakta egzama neden olur, nasıl anlaşılır, ve profesyonel tedavi yöntemleri nelerdir gibi sorulara kapsamlı cevaplar vereceğiz.

Ayakta Egzama Nedir?

Ayakta egzama, tıbbi adıyla dishidrotik egzama ya da kontakt dermatit, genellikle ayak tabanında ve parmak aralarında görülen iltihaplı bir cilt hastalığıdır. Ayakta oluşan egzama genellikle el egzaması ile birlikte görülse de, tek başına da ortaya çıkabilir.

Hastalık kronik bir seyir gösterebilir; zaman zaman iyileşir, stres, terleme veya tahriş edici maddelere maruz kalma ile tekrar alevlenebilir.

Ayakta Egzamanın Belirtileri

• Ayakta yoğun kaşıntı
• Ciltte kuruluk ve pullanma
• Parmak aralarında ya da tabanda su dolu kabarcıklar
• Deride sertleşme ve kalınlaşma
• İlerlemiş vakalarda çatlama ve kanama
• Yanma ve batma hissi

Bu belirtiler hastalığın tipine ve kişisel faktörlere göre değişiklik gösterebilir. Özellikle ayakkabı giymek zorlaştığında mutlaka dermatolojik değerlendirme yapılmalıdır.

Ayakta Egzama Neden Olur?

Ayakta egzamanın nedenleri, dış çevre ile temas ve içsel faktörlere bağlı olarak iki grupta toplanabilir:

Dış Etkenler:

• Ayakkabı malzemeleri (deri, boya, yapıştırıcı) ile temas
• Sentetik çoraplar
• Aşırı terleme (hiperhidrozis)
• Sabun, deterjan ve temizlik ürünlerine temas
• Nemli ayakların uzun süre kapalı kalması

İç Etkenler:

• Alerjik yatkınlık
• Bağışıklık sisteminde düzensizlik
• Stres
• Bazı iç hastalıklar (örneğin diyabet)

Profesyonel Tedavi Yöntemleri

Ayakta egzama tedavisi, egzamanın tipine, yayılımına ve şiddetine göre dermatolog tarafından planlanmalıdır. Tedavide amaç semptomları azaltmak, cilt bariyerini onarmak ve tekrarını önlemektir.

1. Topikal Kortikosteroid Kremler

Egzama lezyonlarını baskılamak için kullanılan en yaygın tedavi yöntemidir. Ayak derisi kalın olduğundan orta-yoğunlukta kortikosteroidler tercih edilir. Ancak uzun süreli kullanımda cilt incelmesi riski göz önünde bulundurulmalıdır.

2. Antihistaminik İlaçlar

Yoğun kaşıntıyı azaltmak ve alerjik reaksiyonu baskılamak amacıyla ağızdan alınan antihistaminikler reçete edilebilir.

3. Barriyer Onarıcı Nemlendiriciler

Seramid, hyaluronik asit veya üre içeren dermokozmetik nemlendiriciler, cildin koruyucu tabakasını yeniler. Günde en az 2 kez uygulanmalıdır.

4. Antibiyotik veya Antifungal Krem/Uygulamalar

Eğer egzama alanında enfeksiyon gelişmişse (kızarıklık, iltihap, kötü koku), mantar ya da bakterilere karşı topikal veya sistemik tedavi uygulanır.

5. Fototerapi (Işık Tedavisi)

Kronikleşmiş ve diğer yöntemlere yanıt vermeyen vakalarda NB-UVB veya PUVA ışık tedavisi tercih edilebilir. Cildin bağışıklık yanıtını düzenleyerek egzama lezyonlarını iyileştirir.

6. İmmünmodülatör Tedaviler (Takrolimus / Pimekrolimus)

Özellikle kortizon kullanılamayan durumlarda tercih edilir. Bağışıklık sistemini düzenleyerek kaşıntı ve iltihabı kontrol altına alır.

Tedavi Sürecinde Nelere Dikkat Edilmeli?

• Ayaklar her gün yıkanıp, parmak araları iyice kurulanmalıdır.
• Ayaklar nemli bırakılmamalı, çoraplar sık değiştirilmelidir.
• Pamuklu ve hava alan çoraplar tercih edilmelidir.
• Kimyasal maddelerle temas sınırlanmalı, gerekiyorsa bariyer kremler kullanılmalıdır.
• Stresten uzak durulmalı, bağışıklık dengesi desteklenmelidir.

Ayakta egzama, doğru yaklaşımla kontrol altına alınabilecek bir cilt hastalığıdır. Erken tanı ve etkili tedavi ile hastalık atakları azaltılabilir ve tekrarı önlenebilir. Profesyonel dermatolojik tedavi seçenekleri, egzamanın neden olduğu kaşıntı, yanma ve cilt deformasyonlarını başarılı bir şekilde iyileştirebilir. Unutulmamalıdır ki, tedavinin başarısı düzenli bakım ve yaşam tarzı düzenlemeleri ile desteklendiğinde artar.